TÜRKİYE'NİN İLK TANK PROJESİ MKE

Şu sıralar Sakarya'da ki Tank Palet fabrikasının özelleştirmesinden sonra milli tankımız daha da gündeme geldi. İsmini Kurtuluş Savaşı komutanlarından Fahrettin Altay’dan alan ve ilk milli muharebe tankı olarak açıklanan “Altay” tankından öncede milli bir tankımız olduğunu biliyor muydunuz?

Türkiye’nin ilk tank projesi MKE Kırıkkale 1943. II. Dünya Savaşı sürerken yapılan ve birçok kişinin haberdar olmadığı tankımız seri üretime geçememiştir. Marshall Planı yıllarında, MKE’nin aldığı siparişler çok azaldı. Fabrikalar neredeyse işsiz kaldı.

Türkiye’nin ilk metalürji mühendisi, daha sonra Makine Kimya Endüstrisi genel müdürü Selahattin Şanbaşoğlu (1907-1995), Mustafa Kemal Dönemi ‘nde başlatılan çılgın sanayileşme atılımına emeğiyle tanıklık ediyor:

“1940’ta, kendi girişimimizle tank yaptık. Bunun sadece Ford motoru dışarıdan geldi. Dizaynı bizimdir. Tipi kendimize mahsustur. Zırh levhası, topu, paleti, aktarma organlan hepsi bizim üretimimiz. Bu tank 1946’da Cumhuriyet Bayramı töreninde geçti. Ancak, sipariş gelmedi ve bu tek tank olarak kaldı. Amerikan yardımı başlayınca hazırcılık ve kolaycılığa kaçma başladı.”

Marshall Planı’nın yıkıcı etkileri

Ancak Cumhuriyetin ilk çeyrek asrında hep yükseklerde olan ulusal irade, gurur, güven ve girişimcilik ruhu, önce İkinci Dünya Savaşı sırasında ABD’nin savaş malzemeleri yardımı yapmasıyla ve daha sonra da Marshall yardımlarının başlamasıyla yavaş yavaş zayıflamaya başlamıştır.

Gerçekte ABD ile Marshall Yardımı antlaşmasının 4 Temmuz 1948 tarihinde imzalanması (ertesi yıl da 4 Nisan 1949’da Kuzey Atlantik Paktı-NATO antlaşması imzalandı), uluslaşma sürecimizin ve ulusal bağımsızlığımızın ilk ve en önemli kırılma anlarından birini oluşturmaktadır.

Hükümetin İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra hızla sanayileşmek için yabancı krediye ihtiyaç duyması ve Sovyetler Birliği’nin Türkiye’ye müdahale edeceği korkusu, Türkiye’nin ABD’ye yaklaşmasıyla sonuçlandı. Marshall yardımının başlamasıyla Cumhuriyet tarihinde ilk kez hükümetin ekonomik politikasına dışarıdan müdahale ortamı doğdu ve yabancı baskılar yüzünden hükümetin ekonomik gelişmede sanayi sektörüne verdiği ağırlık düşünülenin tersine azaltıldı.

Türkiye’de gerek genel olarak makineleşmede gerekse yerli savunma sanayisinde yaratıcı atılımın sönükleşmesinin ilk önemli nedeni, Marshall Yardımı’nın başlamasıdır. Bu yardım, ekonomik ve siyasi, fakat daha kuvvetli olarak da manevi bakımdan ulusal bağımsızlığımıza yıkıcı etkilerde bulundu. Yeni doğmakta olan ulusun bağımsızlığını, yaratıcı girişim heyecanını ve kendine güven duygusunu zayıflattı.

Kaynak;

Prof. Dr. Bilsay Kuruç “Mustafa Kemal Döneminde Ekonomi – Büyük Devletler ve Türkiye” İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2011, syf.382