Çin'in ikinci Cumhurbaşkanı Yuan Shikai Kimdir?

Çin ikinci Cumhurbaşkanı Yuan Shikai Kimdir?

Eski Qing hanedanı generali olan Yuan Shikai, sadece kendini imparator ilan etmek için yeni kurulan Çin Cumhuriyetinin cumhurbaşkanı oldu.

1859 doğumlu Yuan Shikai, Henan eyaleti Xiangcheng'de nispeten zengin bir ailenin çocuğuydu. Hiç iyi bir öğrenci olamadı, ama fiziksel aktivitede mükemmeldi; devlet memuru olmak için girdiği imparatorluk sınavlarında iki kez başarısız olduktan sonra askeri bir kariyer seçti. Babasının bağlantıları, Li Hongzhang tarafından yönetilen Anhui ordusunun Qing tugayında görev almasına yardımcı oldu. 1882'de tugay, Japonların bölgede ilhak etmemesi için Kore'ye gönderildi. Li’nin koruması altında Yuan, Kore'deki on yıldan fazla bir süre boyunca kendini kanıtladı ve Çin-Japon Savaşı'nın patlak vermesinden (1894-95) hemen öncesine kadar Seul'de Çin komiseri olarak görev yaptı.

Japonya'nın aşağılayıcı yenilgisinden sonra Yuan, Çin ordusunu yenilemekten  sorumlu olan subay oldu. Diğer muhafazakar askeri liderlerle birlikte, İmparatoriçe Dowager Cixi'nin 1898'de bir dizi ilerici reform başlatmaya çalıştıktan sonra yeğeni genç İmparator Guangxu'dan etkili güç kazanmasına yardımcı oldu. Cixi'nin desteğiyle Yuan daha fazla güç ve etki kazandı. 1900'deki Boxer İsyanı (Çinlilerin büyük çoğunluğu Çin'deki yabancılara, batılılaşmış Çinlilere ve Çinli Hristiyanlara karşı şiddetli protestolar düzenlerken) yine orduyu zayıflattı. 1901'de Yuan, Pekin'i çevreleyen bölge Zhili'nin yardımcısı seçildi; daha sonra büyük meclisin üyesi oldu.

1908'de Cixi ve Guangxu bir gün içinde öldüler. Yuan’ın muhalifleri ondan kurtulma fırsatını yakaladılar ve Henan eyaletine gönderdiler. Ancak Ekim 1911'de devrim patlak verdiğinde ve Çin'in dört bir yanındaki bölgesel elitler imparatorluk hanedanına karşı ayaklandıklarında Qing hükümdarı Yuan'ı tekrar başkente çağırdı. Başbakan ve Qing ordusunun başkanı olarak Yuan, Aralık 1911'e kadar isyan kontrolündeki Wuhan şehrine güçlerini emretti ve devrim liderlerini müzakere etmeye zorladı.

Devrimci İttifak'ın lideri Sun Yat-sen, Birleşik Devletler'de devrim için para topluyordu. Noel ile Çin'e döndü ve Nanjing merkezli Çin Cumhuriyeti'nin geçici başkanı seçildi. Qing mahkemesi tarafından tam güçlerin emanet edildiği Yuan Shikai, devrimcilerle bir anlaşma yaptı. Şubat 1912'de genç imparatorun annesi Longyu'yu monarşi ailesinin hayatını kurtarmanın tek yolunun cumhuriyet hükümetini desteklemek için bir bildiri yayınlamak olduğuna ikna etti. 12 Şubat'ta, 6 yaşındaki imparator Puyi'nin ve Çin'de 2.000 yıldan fazla hüküm süren monarşi yönetime son verdi. Bir gün sonra, anlaşmaya göre Sun Yat-sen istifa etti ve Yuan Shikai, Çin Cumhuriyeti'nin ilk cumhurbaşkanı oldu.

Yuan Shikai ve savaş ağalaro

Boş bir hazine, anayasa ve eyaletlerdeki savaş ağalarıyla mücadele etmekle birlikte, cumhuriyetin başlangıcı olarak bahsetmek için oldukça kaotikti. 1913'ün başlarında yapılan seçimlerde Milliyetçi Parti (Kuomintang) büyük kazançlar sağladı. Bu da Yuan Shikai ile mücadeleyi daha da arttırdı. Partinin başkanı Song Jiaoren Mart ayında öldürüldüğünde, kanıtlar Yuan'ın hükümetine işaret ediyordu. Ancak asla resmi olarak suçlanmadı. Tutuklanmadan önce, Sun Yat-sen 1913'ün sonlarında Japonya'ya kaçtı ve bu kez Yuan Shikai'ye karşı ikinci bir isyan çağrısı yaptı.

Bu isyanı bastırdıktan sonra Yuan, iktidarı pekiştirerek parlamenter demokrasi umutlarını ezdi. 1915'te yayınlanan meşhur “Yirmi Bir Talep” in birçoğunun kabul edilmesi de dahil olmak üzere Japonya'yı çekmesi popülaritesini daha da zedeledi. Otoritesini artırmak isteyen Yuan, kendisi ile birlikte “Çin'in Büyük İmparatoru” olarak yeni bir imparatorluk hanedanı olan Hongxian'ın yaratıldığını duyurdu.

Eylemleri Yuan'ın muhaliflerini ve eski destekçilerini (hatta ordunun en muhafazakar üyelerini bile) birleştirerek ona yaygın bir öfke uyandırdı. Japonya bu muhalefeti desteklerken, bir zamanlar Yuan'ın rejimi için bir finansal destek kaynağı olan İngiliz hükümeti I.Dünya Savaşı ile meşgul oldu, eski generallerinin bile desteği olmadan bırakıldı, Yuan geri adım attı ve 22 Mart'ta Hongxian İmparatorluğu sadece 83 gün sonra. Başkan olarak istifaya çığlık atarak ağlayan Yuan, sadece üç ay sonra 56 yaşında öldü.