Moğolistan'daki Nomgon-2 Anıt Külliyesi, İlteriş Kutlug Kağan’ın onuruna inşa edilmiş

Moğolistan'daki Nomgon-2 Anıt Külliyesi, İlteriş Kutlug Kağan’ın onuruna inşa edilmiş

Türk Akademisi, Moğolistan’ın Nomgon-2 Anıt Külliyesi’nin Göktürk dönemine ait olduğunu ve büyük olasılıkla İkinci Türk Kağanlığı’nın kurucusu İlteriş Kutlug Kağan’ın onuruna inşa edildiğini doğruladı.

Göktürkler tarafından 8. yüzyılda yazılan Orhun Yazıtları, tarihte ilk Türk isminin geçtiği metinler olarak biliniyor.  Kağan ile Kül Tigin'in babası İlteriş Kutluğ Kağan'ın 7. yüzyıla ait söz konusu yazıtı "Türk" adının ilk kez geçtiği, Göktürk döneminin en eski yazılı eseri olarak değerlendiriliyor. Kazakistan’ın başkenti Astana’da bulunan Türk Akademisi’nden yapılan açıklamada, 2019 yılından bu yana Moğolistan’ın Arhangay bölgesindeki Nomgon Vadisi’nde arkeolojik kazı çalışmaları gerçekleştirdiği belirtildi.

Kazı çalışmaları sonucunda 2022’de Göktürk Devleti'nin hükümdarları Bilge Kağan ve Kül Tigin'in babası İlteriş Kutluğ Kağan'ın külliyesi ile yazıtının üst kısmının keşfedildiği hatırlatılarak "Bu yazıtın okunması sonucunda, Göktürk yazısıyla kazınmış 12 satırlık bir metin ("Kutlug Kağan Türk... Tanrı oğlu ...") ve Soğdca yazılmış 6 satırlık bir metin ("Kutlug Kağan...") tespit edilmiştir. Bu bulgular, anıt külliyenin bir kağanın onuruna yapıldığına dair bilimsel bir dayanak sunmaktadır." denildi.

2023 yılında bulunan yazıtın alt kısmının da okunduğu ve yazıtın bu kısmında toplam 15 satır bulunduğu aktarıldı. "Yazıtın alt kısmındaki Göktürk yazısı önemli ölçüde tahrip olmuş ve okunamaz hale gelmiştir. Ancak yazıtın arka yüzünde yer alan Çin hiyeroglifleriyle yazılan metin ise kısmen korunmuştu. Çince metin, yukarıdan aşağıya doğru yazılmış ve satırlar sağdan sola düzenlenmiştir. 3. satırdan 8. satıra kadar olan kısım kısmen okunabilmiştir." ifadeleri kullanıldı.

Okunan satırlar ise sırasıyla:

3......sol......bitigtaş anıt....

4.......Türk büyük/bogda/....Kutlug.....

5......tören......seçilmiş.......benzer .....

6........asker......sorumak......

7......doldurmak yok olmak.. ilave etmek....iş...ev....

8......vafat etmek......

Yazıtın 4’üncü satırında "Türk" sözcüğü ve "Kutlug" unvanı tespit edildiğine dikkat çekildi.

"Türk Akademisi ve Moğolistan Bilimler Akademisi Arkeoloji Enstitüsü, Nomgon-2 Anıt Külliyesi’nin Göktürk dönemine ait olduğu ve büyük olasılıkla İkinci Türk Kağanlığı’nın kurucusu İlteriş Kutlug Kağan’ın (682-692) onuruna yapıldığı tespitini doğrulamaktan mutluluk duymaktadır."

Kaynak: TRT Haber

https://www.trthaber.com/haber/kultur-sanat/mogolistandaki-nomgon-2-anit-kulliyesi-gokturk-doneminde-insa-edilmis-894539.html